ΤΙΤΛΟΣ: ΟΥΡΑΝΟΠΕΤΡΑ - Όπου πατώ είναι δικός μου δρόμος
ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΛΠΟΥΖΟΣ
ΕΚΔΟΣΕΙΣ: ΨΥΧΟΓΙΟΣ – ΑΘΗΝΑ 2019
Γράφει ο Κωσταντίνος Χατζηπαναγιώτης
Οι αντιξοότητες και η αποφορά σήψης των ημερών φρενάρουν τον αναγνωστικό ρυθμό. Ωστόσο προσπαθούμε και συνεχίζουμε…..
Για τη συνέχεια, ιστορικό μυθιστόρημα και πάλι
Η μουσική πρόταση από το ίδιο το έργο στη σελ. 230:
Ένα έργο μυστηρίου στον καμβά της ιστορίας ή ένα ιστορικό μυθιστόρημα με “αστυνομική” πλοκή; Απ’ το συνταίριασμα αυτών των δύο γεννιέται ένα έργο τέχνης του λόγου. Ένα έργο που καταφέρνει να διατηρήσει αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη μέχρι την τελευταία του γραμμή χάρη σε μια λογοτεχνική εφεύρεση που διαπερνά εγκάρσια ολόκληρη τη λογοτεχνική σύνθεση, ενός μυστηριώδους “φυλαχτού” (ενός κωδικοποιημένου μηνύματος), τα τεταρτοσφαίρια του οποίου ταξιδεύουν στο χρόνο από γενιά σε γενιά. Παρενθετικά σημειώνω ότι αυτή η έντονη αίσθηση της ιστορικής συνέχειας και της διαδοχής των γενεών, (που δεν παρέχεται με την απλή βιολογική της διάσταση) ή αν προτιμάτε των ιστορικών αναλογιών, μου έφερε στο νου το έργο του Λεονάρντο Παδούρα «Διαφάνεια του χρόνου». Μια εφεύρεση, λοιπόν, με ιδιαίτερη σημειολογία στην περίπτωση της διαμελισμένης σήμερα και διαχρονικά επικυριαρχούμενης και επιτροπευόμενης Μεγαλονήσου, που εντείνει τη δεκτικότητα των αναγνωστών να ακολουθήσουν το συγγραφέα σε ένα όμορφο ταξίδι στην Κύπρο των τελών της ενετοκρατίας προς τις αρχές της οθωμανικής κατάκτησης και κατόπιν τρεις αιώνες αργότερα -στα χρόνια της αγγλοκρατίας- από τα τέλη του 19ου αιώνα και μέχρι τις πρώτες δεκαετίες του 20ου. Ένα ταξίδι που μας αφήνει με μια γλυκιά και ελπιδοφόρα επίγευση -όπως το κρασί Κουμανταρία της Κύπρου- για επανένωση των κομματιών της και μια νέα αρχή, κατά την οποία οι κυπριώτες θα ορίζουν το δρόμο τους εκεί όπου πατούν.
Μια όμορφη ξενάγηση στην ιστορία του Νησιού και όχι μόνο· στην εθνολογία της, την τοπογεωγραφία, την αρχαιολογία και τα μνημεία της, την αρχιτεκτονική και πολεοδομία, τα αξιοθέατα, την πολιτική, την τέχνη, τις παραδόσεις και το λαϊκό πολιτισμό, την εκπαίδευση, την εκκλησία και τις θρησκείες της, τη διοίκηση, τον πόλεμο, τη μουσική, τις ασχολίες των κατοίκων της, την κοινωνική διαστρωμάτωση και την τεχνολογία της εποχής. Ένα έργο που συγκερνά όλα τα ανθρώπινα και όλων των ειδών τους χαρακτήρες σε μια όμορφη λογοτεχνική πλοκή· ότι ακριβώς χρειάζεται ένας κόσμος για να είναι ολόκληρος· τίποτα δεν λείπει και τίποτα δεν περισσεύει και φυσικά ούτε η κριτική ματιά ούτε η φιλοσοφημένη προοπτική.
Εκεί που ο Καλπούζος πραγματικά «δίνει τα ρέστα του» -το έχει αποδείξει άλλωστε και σε άλλα έργα του- είναι η ενίσχυση του ιστορικού σκηνικού και της ατμόσφαιρας της εποχής μέσω της γλώσσας των απλών ανθρώπων του τόπου. Λόγος τρισδιάστατος που καταφέρνει όχι απλώς να αναπαραστήσει γλαφυρά το παρελθόν του τόπου αλλά να εντάξει οργανικά τον σύγχρονο αναγνώστη μέσα στον τόπο και τον χρόνο· στα χείλη των λογοτεχνικών χαρακτήρων ζεσταίνονται ιστορικές μορφές της ελληνικής γλώσσας και των γεωγραφικών παραλλαγών της, των διαλέκτων και ιδιωμάτων της, και δίνουν άλλη οσμή και γεύση -«ανάσα, αίμα και ιδρώτα» με τα λόγια του συγγραφέα- στη σύγχρονη αποχυμωμένη γλώσσα των σχολικών εγχειριδίων και του κοινού νεοελληνικού λόγου. Ιδιωματισμοί που συναρμόζουν όμορφα με τον καθημερινό λόγο καταπώς τα όστρακα θρυμματισμένων αγγείων από αλλοτινούς καιρούς γεμίζουν τα κενά ανάμεσα στα πέτρινα πελεκητά αγκωνάρια και αναδεικνύουν τον ηπειρώτη συγγραφέα στη θέση του πρωτομάστορα (της γλώσσας) και συνεχιστή της κτιστικής παράδοσης και τέχνης του τόπου του.
