Ο Θεόφιλος Χατζημιχαήλ – πραγματικό όνομα Θεόφιλος Κεφαλάς – γεννήθηκε στη Βαρειά της Λέσβου περίπου το 1870 και απεβίωσε την 24 Μαρτίου 1934. Γνωστός πια σε όλους τους λάτρεις της τέχνης ως ο Θεόφιλος, Λέσβιος λαϊκός ζωγράφος της νεοελληνικής τέχνης και αγιογράφος, με κυρίαρχο στοιχείο του την ελληνικότητά του και την εικονογράφηση της ελληνικής λαϊκής παράδοσης και ιστορίας.
Έως όμως και την παγκόσμια αναγνώριση δυστυχώς γνώρισε τον χλευασμό της τότε κοινωνίας , επειδή κυκλοφορούσε φορώντας την παραδοσιακή φουστανέλα.
Από την ηλικία των δεκαοκτώ ετών εγκατέλειψε τη Λέσβο με ενδιάμεσους σταθμούς την Σμύρνη, το Βόλο, το Πήλιο έως και το 1927 που επέστρεψε στη Λέσβο. Έναντι ευτελούς αμοιβής, συνήθως για ένα πιάτο φαγητό και λίγο κρασί ο ζωγράφος γύριζε σχεδόν όλα τα χωριά της Λέσβου πραγματοποιώντας αρκετές τοιχογραφίες από τις οποίες πολύ λίγες έχουν σωθεί έως σήμερα. Η αναγνώριση ήρθε μετά από την συνάντησή του με τον καταξιωμένο τεχνοκριτικό και εκδότη Στρατή Ελευθεριάδη (Tériade), ο οποίος διέμενε στο Παρίσι. Στον Στρατή Ελευθεριάδη οφείλεται σε μεγάλο βαθμό η αναγνώριση της αξίας του έργου του Θεόφιλου αλλά και η διεθνής προβολή του, που ωστόσο σημειώθηκε μετά το θάνατό του. Με έξοδα του Ελευθεριάδη ανεγέρθηκε επίσης το 1964 το Μουσείο Θεοφίλου στη Βαρειά. Στις 24 Μαρτίου 1934 ο Θεόφιλος πέθανε πιθανότατα από τροφική δηλητηρίαση, στη Μυτιλήνη.
